Mittwoch, 17. April 2013

POEZI NGA ABDULLAH KONUSHEVCI


ABDULLAH KONUSHEVCI

TRADHTIA

E përcolla me një pikëllim të fshehur
Në sy në buzë nën bark
I shihja gjurmët e tjetrit

Kur u ktheva
Në dhomë kishte rënë stuhia
Shtrati sikur ishte kthyer përmbys
Banja merrte frymë me vështirësi
Si një i sëmurë astmatik

Hodha shpejt e shpejt në shportë
Brekët këmishët çarçafët
Shtratin e shtrëngova mirë për këmbësh
Po hija po era e saj ishte kudo

E di se më nuk do ta takoj
Se tjetri në sy në buzë nën bark
Do të lexojë me pikëllim
Gjurmët e mia

Prishtinë, më 27 tetor 2010




 Vdekja e dytë e Gjergjit*


Kur derdhet atdheu në det
Shkulet shkëmbi fusha mali
Terri derdhet me shtëmba
Dhe thikat vezullojnë


Vlorën e zënë ethet e dridhet
(Babi, do t'i kenë tretur
Gjergjit eshtërat
Se Atdheu po derdhet
Përsëri në det)
Drilonit s'mund t'i them
Ji i fortë
Dritoni është bërë dhé


Dhe ata po e shohin
Se s'është kjo më
Lojë me qen e mace

* Vjershë për eksodin e madh në Shqipëri




Duke pritur Gjergjin e Ri


Ai do të vijë
Ti do ta çosh patjetër
Ne do të dalim dhe do ta presim
Me tupan e me zurna
Do ta marrim do ta hipim
Lart mbi supe
Do t'i brohoritim
Derisa të mos kemi zë


Ai do të vijë
Se ne e presim
Si Shpëtimtarin si Shëlbyesin
Do të shkelë këmbëzbathur
Mbi Dheun tonë
Do të ndezë qirinj
Te varret tona


Ai do të vijë
Ne e shohim ëndërr përnatë
Është kripëgjatë
Dhe nuk i trembet bishës
Që s'na lë të dalim
Nga portat e qytetit


Ai do të vijë
Ta therë në fyt bishën
Do t'i pastrojmë puset
Do të gjuajmë peshk
Dhe shpesë dhe kafshë
Do t'i njomim flitë përsëri


Ai do të vijë
Se ne e presim
Se ne vdesim përditë e më shumë
Se qyteti bie erë kufomë






Si e krijoi Zojsi Dardaninë


Nuk dihet
Nga koka a nga kofsha
Zojsi nxori Dardaninë
Dhe e deshi, e deshi, shumë e deshi
Nga dashuri e madhe
Kish rrezik ta mbyste


Sot e atë mot
E varim në dardhë
Dashurinë e tij të madhe
Dhe kryqin e marrim në shpinë
Duke pritur të ndodhë mrekullia
Eshtrat i bëjmë grumbull
Në Kodrën e Kafkave





Kthimi i dritësorëve


Dritësorët do të kthehen
Me leshra të kërleshur
Me thonj të paprerë
Me trup-duar-fytyrëdheu


Do të përplasen brenda
Do të na zënë për fyti
Do të na shkulin për flokësh


Dhe ne s’do t’i shohim
Se ata janë prej drite
Se nuk bëjnë hije mbi dhé


Ata e kanë pushtuar
Zemrën e tokës
Dhe kupën e qiellit


Dritësorët do të kthehen
Të na mësojnë zejën e vdekjes
Të na japin pak zemër të tokës
Pak kupë të qiellit


Të dehemi dhe ne


Me hirin e zjarrit
Të mos jemi vetëm hije mbi dhé




Ëndrra... pastaj Vlora


Diqysh shkuam në një planet tjetër
Ku kishte bukë qumësht mish
Dhe s’kishte milicë


Shqiptarët ishin shumë të mirë
Preheshin hijeve
Hidhnin valle shesheve
Bënin dashuri të mëdha


Disi... kur hyri Vlora në dhomë
Babi mbrëmë me dy orë natë
Na shkallmuan derën përsëri
Ata që s’mund t’u zë emrin në gojë






Zonja Mëmë


Jam lodhur duke pritur
Zonja Mëmë
T’i nisësh shërbëtorët e Tu
(Dhe unë shërbëtor Yti jam)
Të m’i këputin hekurat


Jam bërë një ashtlëkurënajë
E ka rëndë
Dhe toka të më mbajë
Ku ta këput kokën
Mbështetur për muri


Ti Zonja Mëmë
Mos resht të m’i ledhatosh shpresat
Po mbahem për një fije floku
I bindur se është floku Yt i thinjur


Zonja Mëmë
Mendimet për Ty
M’i vrasin në rrugë
Po malcimet e plagëve
Ti m’i ndien
Dhe ballin rrëzon në shuplakë


Ti duhet ta dish
Zonja Mëmë
Kur më hipën zjarrmia
Ai kroi i cemtë
Që rrjedh dikund aty pranë
Je Ti


Kur më ngushtohen rrugët
Dhe e kam pisk


E di se Ti
Zonja Mëmë
Do të më hapësh një shteg
Se me Ty është liria
Dhe dashuria ime për Ty




Mungesa e lirisë


Ti ishe
Një mëngjes i freskët
Që lëshonte
Tinguj të kthjellët


Dhe ishe një kopsht i derdhur
Zot sa i derdhur
Me erë me ngjyrë
Mbytje çdo gjë përreth


Nga duart nga yjet
Si nga një libër i hapur
Mund të parathoshe çdo gjë


Si fatthënë e rysur që ishe


Po jepeshe lehtë
Si një kafshë
E lodhur nga ndjekjet
Se në flokë
Në ballë
Në sy
Kudo
Të vihej re
Mungesa e lirisë





Skicë për një elegji



Ja
Kjo shtëpi
Ka një të vrarë
Dhe kjo këtu
Dhe kjo pranë saj
Dhe kjo tjetra
Dhe kjo dhe kjo dhe kjo


Ja
Dhe ajo shtëpi
Ka një të vrarë
Dhe ajo atje
Dhe ajo pranë saj
Dhe ajo tjetra
Dhe ajo dhe ajo dhe ajo


_______________
Marrë nga profili i autorit në FB

Freitag, 12. April 2013

Lirika nga Janaq Pani

 
Janaq PANI
Toronto-Kanada

Janaq Pani, një psikolog e shpirtolog i fëmijëve, që me krijimet e tij, jeton me ta, mëson me ta, luan me ta, rritet me ta dhe mbetet i paplakur… Por nuk rri dot pa shkruar edhe lirika…
Nase Jani
...
 

  BRINJA E ADAMIT

Adami - krijesa e Zotit
E fali bujarisht një brinjë
E u sendërtua një Evë,
Po hijeshia e saj e la pa frymë
E kyet ia shtiu në zgjedhë...
 
 

 PËRSIATJE

Me nipin një ditë tufën me pellumba
mbi bar e gostitëm me pakez ushqim,
gazmorë nga degët zbritën trumba-trumba
e zemrat të dyve na i mbushën gëzim.

M'u shkëput diçka brenda vetes time
në një cep dëshire ca çaste përhumba,
pse atdheu dorën me ca pak thërrime
s'na e zgjat të vijmë si këta pellumba.
 
 

 P L A G Ë T

E ku numurohen plagët që në mote janë mbjellë
Ky oaz i dhembur shpirti a nuk ngjan me një kështjellë,
Armatosur kështjellarët të ngujuar rrinë brenda
Jashtë muresh të mos dalin as të bëme as të thëna,
Çfarë zemra vetë i hoqi si tani edhe më herët
E ç'fitojmë në i nxorrëm t'i përcjellim te të tjerët.

Çdo dhuratë e bëj me zemër, por zemrën për vete mbaj
Në e fala veç te njeri me të tjerë çfarë të ndaj,
Edhe shpirti është një, ndaj te Zoti që është një
Kuturis t'i hapë portën ashtu truar e pa zë.

Eshtrat e të parëve larg s'gjejnë rehat poshtë dheut
Mbas na ndjekin me Emaile dhembshurisht që nga atdheu,
Dashuritë e dhembjet tona s'ecin dot me këmbë të veta
Ndaj na mbeti koka mbas ne të mundurve nga jeta,
Dhe kjo botë ngjan teatër e të gjithë jemi aktorë
Neve fati na blatoi vetëm role dytësorë.
 
 

 TË BUKURËS SIME

E bukura ime, e bukur
E ëmbla ime, e ëmbël
Krijesa që mote jam lutur
Si perlë e vyer rri strukur
Në zemrën time, o zemër.

O jeta ime, o jetë,
Tundimi im, o tundim
O shpresa që ngroh nje folezë
si rrezja që bie mëngjesë
Gëzimi im, o gëzim.

Kungata ime, kungatë
O shuma e gjith' dashurive
Më erdhe nga Zoti dhuratë
Të mbaj si ujë të pakë
Të kam në dritë të syve.





  "KAMINXHIU I FUNDIT"

E gjen mëngjesi në këmbë në krahë xhaketën e grisur,
çibukun e nxirë në dhëmbë si lodër fëmijësh kurdisur.

E shoh që këmbët i shtyn si kalë i lodhur ngarkuar,
inatin nga hojzat e shfryn me shpirt përherë i trazuar.

Gëzimet?- veç me thërrime, e brengat - plot trasta në krahë,
në gjoks një zemër, një trime guxon ditpërditë të rrahë.

Heq udhën veç me vetminë, një jetë mikeshë e heshtur,
dhe frymën e mban në kaminë, me shtatin rrufitur e tretur.

Dhe eshtrat i dhembin për dreq, me baltën që ndeshet përditë,
pa vite të tërë i bën pleq, u err vështrimin te sytë.

Kërcinjte në baltë e ujë, të ngjan si xhind i llangosur,
mposht veten pa zhurmë e bujë, çdo verë që s'paska të sosur.

Dhe bëri i ziu sa mundi i rriti, një vatër fëmijë,
ky ish kaminxhiu i fundit, një tjetër s'po duket të vijë...
 
 
Për "Sofra poetike":  Thanas Jani

Dienstag, 9. April 2013

Tri poezi nga Fehmi Ajvazi

 
Fehmi AJVAZI
 
KOHËT TONA
( Miqve të mi: ku janë, e ku s’janë…! )

Na ish i’kohë e rënd e dhimbshme
E rrëmujshme si krijimi i botës
Kur pak diell nxente e veç shi binte
Në sytë tanë në ëndrrat e lokes

Ajo kohë kish gjymtimet e plagët
Prej gjirit t’Artes e deri n’Burim
Në prehrin e atdheut vinin bajlozët
E bënin varre në gjoksin tim

Ajo kohë klithmat i sillte n’Prishtinë
Nga zhgan i hershëm i rrënimit
E ne këndonim mëngjesin t’ue pritë
Ish koha e dhimbjeve-ish koha e zgjimit

Pastaj i lëkundëm varret e çipariset
Një gur n’Skrapar nji n’Galicë
E zogjtë fluturuen te mal i Raicës
Pastaj erdhi shiu e gjaku n’Prishtinë

Po rritën se ndalëm as ëndrrimin
Miqt e mi të mrië ku jini e ku s’jeni
Dhe rritën e bëmë bashk: e dini
Këndej dhe andej brigjeve të Drnit...

Nën këmbët e bajlozve na ikën vitet
Veç bota ish e vogël për klithmat tona
Në prehrin e atdheut i zbritëm yjet
Të mbesim zot të ëndrrave tona...

Prishtinë, 9 prill 2013
 
 
 
 
ATJE KU T’I TASH JETON

Atje ku t’i tash jeton është mbretëri e re
Legjione të kthyera në mort-sfidon
T’u ka ringjallë jeta në të madhin atdhe
Krejt si yll mëngjesi-krejt si medalon

Atje ku t’i tash jeton është stina me yje
Diktatura këndej ka shumë-si akeront
Eh sa ishe këndej të mungonte ky atdhe
Bërë nga bubullimat-bërë nga gjak e lot

Atje ku t’i tash jeton është koha legjendë
Liria është punë e madhe- sa vetë jeta
Sa ishe këndej t’i thurje një eden
Për gur e shqiponja-për male e breza

Atje ku t’i tash jeton na sheh si nga olimpi
Atje në mbretërinë e dalzotësve-therorë
Është bota e andejshme dhe t’i mirë e di
Po ti tash je atje-je për ne mburojë…
 
 
 
 
TI DHE TROJA

Ti duhet të vazhdosh të udhtosh
Xhunglat e atdheut t’i pushtosh
Mes tokës e qiellit zotin ta kërkosh
Moj - Zive kurrë mos t’u besosh

Mos thuaj ishe në gjumë – deliri
Nën sagën e vjetër të zmërimit

Mes teje dhe trojave të shekujve
Bëhet luftë e zotërave të mallkuar
Betejë që s’përfundon kurrë

Ti duhet të vazhdosh të udhtosh
Lirinë tënde gjithmonë ta sfidosh
Fiset tona askete – gjakprishura
Një ditë prej ditësh t’i bashkosh…

Grigor Jovani: CA GJERA, QE I NDODHIN POETIT

 
CA GJERA, QE I NDODHIN POETIT

- Shënime për vëllimin “Hapa mbi gjethe vjeshte”, të Eduard Konicës -

Ca gjëra nuk bëhen rastësisht, ka një shpjegim llogjik pse ndodhin. Bie fjala, pse lind një poet dhe pse merr ai një fytyrë të përveçme, që e dallon nga moria e të tjerëve. Eduard Konica, djaloshi nga Leskoviku, nuk u ...bë poet për shkak të mbiemrit të famshëm, që të sjell automatikisht në mendje, do s’do, Konicën e madh të letrave shqipe. Nuk e lidhi kjo rastësi me poezinë. Konica, ky i riu, i tanishmi, u bë poet për shkak të natyrës, i lindi dëshira e papërballueshme e të shkruarit vargje prej adhurimit që ndjeu për bukuritë e vendlindjes, prej nevojës për ta shprehur atë. Mbi të gjitha, i ra në “çaçkë të kokës” vjeshta. Do ishte më e natyrshme, për shkak të moshës, t’i pëlqente pranvera. Por ai poet do të bëhej, së pari. Dhe stina e poetëve, dihet që është vjeshta, me tërë atë koloritet dhe trishtim që përmban. 70 % të poezive Eduardi i ka me vjeshtë. Më ka rënë në sy kjo gjë edhe në vëllimet e mëparshme. Tek ky i fundmi sikur e ka tepruar... Tani jam i bindur: është bërë poet për shkak të vjeshtës. Prandaj, edhe ky vëllim quhet pikërisht ashtu: “Hapa mbi gjethe vjeshte”. E dashuron pa masë këtë stinë. Ja si rrëfehet vetë, në poezinë “E dashura vjeshtë” (rastësi është edhe kjo, që e quan pikërisht kështu?):

“Sa e dashur vjeshta ish për mua,
jo se kisha lindur në shtator,
kur vjeshta ulej këmbëkryq,
isha poet,
por dhe sadopak piktor...”

U bë vërtet, poet i saj, por edhe skulptor, siç thotë, por u bë edhe fotograf, do të shtoja unë. Fotografon pejsazhe vjeshte. Dhe i hedh në vargje, dhe mbush me to librat. Është risija e tij, ajo e përveçmja, është gjëja më e bukur që sjell për lexuesit Eduard Konica. Mbi të gjitha, ai është poet i pejsazhit. Zgjedh fjalë dhe piktorën me to pejsazhe, kaq të gjalla, sa të ngjan se udhëton mes tyre. Ka ca brilante me këtë temë. Veçoj poezitë “Mes dy stinësh”, “Ah, sikur!”, “Qershori në dy stinë”, “Hapa mbi gjethe vjeshte” e plot të tjera. Të ngjan se je në një ekspozitë pikture, tek lexon këtë libër.
Stacioni i dytë për këtë poet është dashuria. Eduard Konica dashuron, ka një dashuri djaloshare, të atij djali fshati, që zbret në gjimnazin e Leskovikut, pi ndonjë gotë raki tek lokali i rrapit madhështor në shesh dhe s’përmbahet, dhe përndizet, kur fustani i ndonjë vasheje gjimnaziste rebelon për pak përsipër gjurit. Bën poezi të bukura për dashurinë, por jo si ato për natyrën. Sepse tek cikli për dashurinë, përveç gjetjeve, ka edhe ujë, madje me bollëk, ka kashtë, nga ajo që digjet me t’u ndezur, ngaqë siç rrëfehet disa herë nëpër poezitë e këtij lloji, ngatërron poezinë me rakinë: “... duke pirë rakinë me bidona”, thotë në një vjershë. Por kjo ndodh edhe ngaqë libri nuk duhet të jetë i redaktuar, nuk ka kaluar, siç duket, nga censura e domosdoshme e redaktimit. Pse, e ndjen veten “poet i paredaktueshëm”, Eduard Konica?! Unë vetë ndjeva nevojën e redaktimit të strofës për vjeshtën, që përmenda pak më sipër. Dhe e bëra vetë, pa e pyetur autorin. Nuk ngjan më mirë e redaktuar, Eduard? Ama, ato poezi dashurie, që i konsideroj të bukura, janë vërtret të bukura, emocionuese. Siç është poezia “Imazhi i nënës tënde”, që më ka mahnitur për nga bukuria, origjinaliteti dhe vërtertësia e gjetjes:

“Nënën tënde dikur e kam dashur,
ti ke moshën e saj, kur e doja,
ke dyfish bukurinë e saj,
por s’ke zemrën, që unë adhuroja”.

Qafiri, Eduard! Poeti! I don të dyja! Dhe nuk ka turp ta thotë... Kështu janë poetët. Aq më shumë ata nga Leskoviku, që dehen me raki të mirë dhe nuk i vënë fre gjuhës...
Ja dhe një tjetër, nga të dashurisë, origjinale, poezia “Kaq pak”:

“ Kjo është dashuria?
Vallë, kaq pak mund të falësh?
Dashuria,
kryefjalë e çdo zemre të djegur,
... dhe ti,
kaq pak?!”

Naivitet djaloshar? Aspak! Çakpinllëk, zgjuarsi, sinqeritet dhe guxim poeti, origjinalitet gjetjeje. Problemi është, se siç thamë, dashuron shumë, ndaj dhe flet shumë për dashurinë. Ashtu i përndezur, nuk seleksionon. Kështu që, pashmangshëm bënë gabime, bie në përsëritje, ka proliksitet, herë-herë thurr bejte. Do t’i rregullonte imazhin poetit, po të hiqte fare nga vëllimi disa poezi, si psh: “S’ka lamtumirë”, me mbylljen deklarative: “Mes nesh nuk do ketë/ kurrë lamtumirë”, “Nëse një ditë”, që ngjan se e ka shkruar një djalë i tetëvjeçares: “Ike, kokën, pas s’e ktheve,/ arsyen nuk ma the kurrë,/ ajo ditë maji, si ditë vjeshte,/ prej qiellit s’binte shi, por gurë...”Art është ky?! Ore, Edi, si nuk të ra një gur edhe ty, në çaçkë të kokës? Të mos shkruaje gjëra të tilla, që ngjajnë pranë bukurive të tua të tjera, si ferra pa manaferra. Mund të sillja edhe shembuj të tjerë...
Pra, gjer këtu konkluduam: Eduard Konica është një poet lirik, i këndon natyrës me shumë mjeshtëri, por edhe dashurisë me pasion. Teprimet janë të justifikueshme. E thamë, e ka fajin rakija e Leskovikut.
Problemi fillon këtej e tutje, kur del prej këtyre dy temave dhe shfaqet në shesh të mejdanit poetik, si poet shoqëror. Aty merr poza që nuk i shkojnë, shfaqet si krijues tjetër, që nuk ngjitet dot tek stadi i poetit. Lexojmë poezi shoqërore që janë deklarative, skematike, narative, proliksiteti dhe thjeshtësia e tepruar të marrin frymën. Tashmë krijuesi ka lënë penelin dhe aparatin e vet fotografik, me pozat e çastit, dhe mundohet të bëjë filozofi. E bën thatë, ajo ç’ka sjell është e mërzitshme, e stërnjohur, pa finese artistike. Dhe vetëpyetesh: si u transformua kështu, ky njeri, nga poet i peisazhit dhe i dashurisë, në blablaxhi kafenesh?
Ku është problemi? Është tek konceptimi poetik. Poezia është “të shkruash ndryshe”. Të perceptosh një gjë dhe të mos e japësh drejtpërsëdrejti. Të thuash me finesë diçka dhe të nënkuptosh, gjoja pa dashur, diçka tjetër. Të luash me trillin poetik. Të flasësh me gjetje befasuese, figurshëm dhe me ritëm poetik. Të bësh dallimin midis rrëfimtarit, përralltarit dhe poetit. I pari rrëfen dhe të vë në gjumë, i dyti shkruan dhe të lë pa gjumë, ngaqë ti mendon të shtjellosh atë që të ka thënë. Po ta thoshte troç, nuk do lodheshe. E bukura të lodh. Nuk janë poezi vjershat “Ajo që nuk na vrau”, “Papunësi dhe varfëri”, rapsodia “Shqipja dhe burri i kombit”, vjersha “Dituria”, ku çuditërisht poeti tallet me të dashurën, ngaqë ajo “kishte bërë tre universitete” dhe ai, ngaqë po e humbte, natyrshëm, ngaqë kishte mbetur me të mesmen, priste rastin:
 
“... për ty shpejt po prishet moti,
ndaj harrove diplomat dhe kërkove mend”.

Mund të ndodh kjo: t’i jap mend i pashkolluari, të shkolluarës me “tre universitete”? Nuk ngjan e vërtetë. Është fallso. Nuk është ky poeti. Poeti është më i gjerë, jo kaq egoist... Mërzitet Eduardi, miku dhe kolegu im, që i them këto gjëra? Mërzitem unë, më parë se ai. Se edhe në këtë temë, në poezitë shoqërore dhe problemore, ka, megjithatë, tek-tuk, gjëra shumë të mira, siç janë poezitë e gjetura dhe emocionuese “Jeta” - poezi e shkëlqyer shoqërore, “Kape çastin”, ose poezia “Ike”, që ndonëse me rrëfim folklorik, është gjetje dhe rrjedh shumë natyrshëm.. Atëhere Konica, ky i riu, jo ai i shkuari, mund të shkruajë mirë edhe këto lloj poezish. Dikush duhet t’ia thotë ama, qoftë edhe duke pirë raki, se e ka gabim, atë që thotë në krye të vëllimit, si kryediçiturë: “Frymëzimi është një çast,/ çdo gjë tjetër që vijon,/ është një hollësi...” Jo, jo, çdo gjë tjetër që vijon, ka shumë rëndësi, përcakton punën e mirëfilltë të poetit, atë kërkim të vazhdueshëm dhe cfilitës drejt përsosjes. Nuk mbaron poezia me çastin magjik të frymëzimit. Ky çast nuk është i poetit, ta jep Zoti dhe të thotë: “Vazhdo! Tani fillove! Ke pas punën më të rëndësishme...” Pra, duhet t’ia thotë dikush këto gjëra poetit të ri Eduard Konica. Siç duket, nuk ia paska thënë miku i tij, i mrekullueshmi bard lirik Skënder Rusi, të cilit Eduardi i ka kushtuar në libër një poezi po kaq të mrekullueshme. Dikush duhet t’i japë për shembull Eduardit strofën e fundit tek poezia e tij “Dita jonë”, që mendoj se është shumë emocionuese:

“Këtë ditë të shënuar, ne e bëmë tonën,
kemi dashurinë thellë, brenda në gjak,
kemi ne dy yje, Fabionin dhe Fionën,
kemi një familje dhe kjo nuk është pak”.

Vërtet, nuk është pak! Kur thua gjëra të tilla të bukura, poet, na zbukuron edhe neve shpirtin dhe mendjen. Por ja, që nuk qenka e lehtë, të thuash gjithmonë gjëra të tilla.
Kështu janë gjërat, Eduard Konica., që në dedikimin për mua, në librin tënd, shkruajte: “Për mikun tim më të mirë...” Ngaqë më nderon, unë, si miku yt, të them: “Gjërat janë bardhë e gri. Por nuk është për t’u shqetësuar. Vazhdo, dëgjo dhe vendos vetë. Dhe mos u mërzit, në përgjithësi, mbarë ia ke nisur kësaj pune. Sa për gri-në, ti e thua vetë, në një poezi: “S’ka gjë, këto i ndodhin poetit...”

GRIGOR JOVANI