OPINGAVE TË MIA
Poetët e mëdhenj do të qeshin
me këto vargje për ju
do të neveriten nga era e djersës
dhe era e baltës.
S’ka gjë,
ata kanë tema të mëdha-
fjalori i tyre s’na përmban,
le të na pranojë kjo tokë
ku hapin e lëshojmë pa drojë
me estetikën tonë kryeneçe-
poetët
le të kërkojnë nëpër libra
fjalë të mëdha!
______
*) Me këtë poezi programatike fillon botimi
i poezive të fillimit të viteve ‘80. Ajo shpreh
programin e poetit për ngjarjet e mëdha.
TORZO E SHPIRTIT TIM
A mund të komunikoni gjë me njerëzit
unë dhe koha ju gjymtojmë nga pak-
pjesët e copëtuara veç unë ua njoh.
Sa mëkat
ju lindi dhe ju rris të gjymta
për ta bartur tërë jetën
brengën e fjalës së pathënë
peshën e fajit që më përvëlon.
Kështu siç ju shoh
vetëm mua më lëndoni në shpirt
pse s’ua fala bukurinë-
e vërteta është e hidhur si vetë ju!
Lindja juaj lindje e vështirë
vargje të mia-
torzo e shpirtit tim!
YLLI PIKONTE GJAK
E kam hapur kopertinën
e historisë në muzeume-
në bebëza dyshimi
rrënjët m’i ka mbjellë
dikush në daulle
hidhte vallen e çoroditur
në sofrën e shekujve
zogut
helm i përgaditej!
Qiellit me re të trembura
ylli pikonte gjak….
E VETEN
E MADHËRON ME FJALË
Kur shqetësimi i detit
përplasej idhshëm brigjeve të kohës
dikush mbillte farën e dështimit
deti përkundte
valët e mllefit
stuhitë pillnin diçka të re në kohë
stërkalat kaltërorin qiellin…
Kush i vodhi pra
pranverat e mia-
djalli në mes të njerëzve
maskën e ëngullit mbanë në fytyrë,
morden e shkep me lule
e veten e madhëron me fjalë !
PËR AGUN
E NJË ËNDËRRE
Në ç’breg do të përplasen
dallgët e këtij vërshimi
yllit tim sa rudha
do t’i shtohen në ballë
shumë herë më ke thënë
me zjarr mos luaj
e thonjtë ke fshehur
për agun e një ëndërre
një ditë do të çmendem
me marrëzinë e sendeve
dhe s’do të jem tjetër
pos një pikëquditëse e ngrirë!
PJESËT E EMRIT
1. (Te ishuli i sirenave)
Kah deti rrodha
me lumin e dëshirave
dashurinë si barkë - ëndërrat vela
grushtat plot rreze t’i sjellë në Itakë
Polifemi përtypte pogaçen e diellit
te Ishulli i Sireneve këndonte vdekja!
E dallgët e dhembjes së përgjakur
rrëmbyen lopët e diellit-
Popsekdoni e zgjoi detin në stuhi,
në sytë e mi
ëndërrash shterrur
Nimfa Kalipso mbolli mashtrimin-
pjesët e emrit humbën nëpër rërë.
2. (Bishti i cigares)
Krejt çka më ka mbetur
nuk mjafton për vargjet,
nëse rastësisht u desh të gjendem
në mes valëve të turbullta
s’është e thënë të fundosem…
Sa keq
gjishtat duhet t’i djeg
për ta kuptuar rëndësinë e gjërave të mia !
3. (Gota)
E shterre burimin tim
për etjet e huaja
pjesa ime e mallkuar!
Tash ke për të pëlcitur
prej zbraztësisë
si buzët e mia do të bjezgohesh!
E shterre burimin tim
gjithmonë në duar të huaja!
4. (Guri i mullirit)
Si su lodhe duke përtypur
rruzat e bardha të jetës
mëkatar i rëndë,
kur s’do të kem asgjë
do të hash vetveten pa tjetër!
5. (Gurra)
Hullive rrjedh
damar i kthjelltë i trollit
rrjedhën tënde
nata s’e përgjum
freskinë ta xhelosojnë
djajtë dhe hyjnitë!
6. (Pasqyra)
Para teje
në maje të flokut
më lulëzonte çmendia
sytë më ngjanin
në varreza të pa mbuluara !
E mbaj mend-
të goditja
si Moisiu ndërgjegjen
me shpatë të zhveshur.
7. (Shporta e grisur)
Në barkun tënd të plasur
hija e natës shkujdesur fle
damarëve të një filli të mundur jete
ylli fiket përvujatshëm e ngadalë
si dhembja e gjërave që s’janë më
e asgjë në dorëzën e brejtur harrese
asgjë në boshllëkun tënd
pos viteve
që rrodhën ndër plagë !
8. (Kërruta)
Thinjat e mia
i bart mbi supe
nganjëherë
dridhesh në ngashërim
për rininë e ikur djerrinave
peshën e viteve
ma bart mbi supe,
hapat e fundit m’i numëron.
FLETË TË SHKËPUTIRA
Në sallën e ambullancës doganore
Rezultatet e shikimit mjekësor presim
Spanja unë dhe Italia,
grupuar sipas valigjeve të dhembjes.
Sa të ngjarë ka kjo sallë
me fytyrat tona-
historira të shkruara ndër rrudha,
Sytë-
fletë të shkëputura ndarjesh!
Rentgeni
nuk i lexon si unë zemrat tuaja
as mushkëritë e grisura
s’ua sheh dot rentgeni!
(Chiasso, 1980)
BREGUT TË LIQENIT
Shëtis bregut të liqenit
më i quditshmi unë e vetmia,
dielli varet pas kodre
puhia fryen: vërdallë ma sjell
përfytyrimin e vendlindjes.
Qe një pëllumb në qiell
qe një korb-zi pas
qielli mbushet krrokamë përgjakjesh
një barkë e zbrazët lëkundet mbi valë!
…Në këtë shëtitje mbrëmjeje buzë liqenit
brigjet e ëndërres dhembja ime i rrah!
(Locarno, 1980)
ZOGJTË NË IKJE
I PUSHTOJNË LARGËSITË
Zogjtë në ikje pushtojnë largësitë
ndarja
jehonë trishtimi
binarëve të kujtimit
shpërdanë dhembje
zgjas duart të të mbërrij-
gishtave të mi
pikon vetmia
heshtja vret fjalën e pathënë mbi buzë-
zogjtë në ikje pushtojnë largësitë…
KUR DUA TË FLAS,
MBETEM I PAGOJË
Sa herë i ndez qirinjtë në shpirt
filloj përvuajtëshmërisht të digjem
vjen shtërgatë e zezë atëbotë
e piramidat e së vërtetës m’i rrëzon.
Sa herë i zgjoj damarët e gjakut në këngë
e zjarre në zemër i ndez
për ata që ngrihen në hije
vjen fantazmë e mjerë
e më lidhet në dorë…
Dhe kur dua të flas
mbetem i pagojë.
SHTIGJEVE
KAH DO TË VIJE TI
Pres
shtigjeve kah do të vije ti
shpesat çelin
shikimet drejtohen si lutje
si përgëdhelje
diku në male bien lodrat!
E pse të mos mendoj
se në çdo çast
mund ti dëgjoj hapat e tu mbi barë
lules në dorë aroma m’i zbehet ngadalë!
…Shtigjeve kah do të vije ti
borë po bie, borë po bie-
Diku në male ulërijnë ujqit!
TË MERR E NUK TË KTHEN
Nuk mund të pajtohesha
me vrimat e qiellit-
frymëmarrjen e grisur
dhe kaptova male
prej humnere në humnerë.
Tash bulevardeve endem
në këtë ferr neoni
e s’di cili shteg
lul-ëndërrën e kuqe ma rrit.
Një gjë e di-
ka rrugë në botë
që të merr e nuk të kthen
ka diell në botë
që ndrit e nuk të nxen…
(Sursee, 1982)
ERDHA PËR FJALËN TËNDE
Erdha për fjalën tënde
tokë me plis të bardhë,
sa mall kam ndier për pllugun
hullive të dhembjes
po ngjitem shkallëve të gjakut
me historinë e fjalës së kuqe-
baladën e dashurisë së zhuritur
për shkepëtimin e rrezes në ballë
shpalosjen e bardhësive në bebëza
për fluturimin e papenguar të zogut
sofrën plot këngë: “bukë, kripë e zemër”…
Erdha për fjalën tënde
tokë me plis të bardhë !
(Morinë, 1982)
Nga poema “BUKA E KUQE”
BRUMI I LIRISË
(Poemë )
-Protestës gjithëpopullore shqiptare
kundër politikës nacionaliste, hegje-
moniste dhe diskriminuese të Serbisë,
kundër terrorit shtetëror, dhunës dhe
krimeve të pafalshme të Jugosllavisë
mbi popullin tim-
posaçërisht të rënëve dëshmorë-
me rrespekt e nderim të thellë,
Autori.
1.
Kosovë,
në brumin e ditëve tua
shlligat vjellin helmin e urrejtjes
gatuajnë kohën në ty
si bukë pelini
shlligat e rritura
enkas për këto çaste...
Larat
e shpluara mbi shpinë
janë alarmet e fundit
të një drame, apokalipse
që të pret...
2.
Helmi i tyre
terapi e pazakontë-
sa më shumë t`a shtuan dozën
në palcën e durimit
rezistenca, qëndresa të rritej,
e mbete bimë që s`vyshket
as me fletë as pa fletë
e mbete trung që s`thahet
as me pipa as pa degë...
megjithate,
fjalë e pathënë gjer në fund !
3.
Kush në botë
pat në magjen e fatit
kaq shumë tartull në miell
gërshërë nëpër gishta
shpata mbi kokë
kaq shumë dhembje në këngë
kaq ushujza në ballë
e kaq plagë,
kaq kinzla në ujë
gas kimik-helmik në hapësirë...
Kush në botë
Kosovë
pat kaq mjegull rreth sysh
e kaq Diell në zemër !?
4.
Unë t`i njoh moj
të gjitha përgjakimet tua,
t`i njoh se të janë puthja e parë
e çdo dite të re në ballin tënd
jetë i thënçin !
Se nëpër to prore kemi rrjedhur
shtegut të xhungllës, shtegut të ferrit
shteg i thënçin !
5.
Tash kalojmë nëpër Luciferr
nyja e fundit-
i nënti shpirt në trupin e së qenmes
është tel i hollë
mbi magmat e ndezura të mallkimeve
që ndanë të kaluarën e të ardhmen
sa fija e flokut larg flakës
sa fija e flokut larg hirit
sa fija e flokut
larg portës së bardhë
të shpëtimit
purgatori pastron-
pastroftë të zezat e fatit Kosovë
përgjithmonë !...
6.
Shlligat përreth teje
janë mendimet barbare për ty
të gjitha ligësitë
e fshehura e të pafshehura!
Nga hullitë e qelbura të nëntokës
Megera i ka mbledhur
me helmin e etjes së tyre
nga epshi, ankthi, mëria
të tharmë brumin e kohrave-
aq sa edhe shekujt
të sëmurën nga urrejtja !
7.
I ligu përligj ligësinë
e ligësia është shpirti i xhungllës.
Kur ringjallet ajo
çdo gjë thyen përmasat,
konceptet,
e parashikimet humbin
nga dendësia e botës së egër,
mishngrënësit gëlltisin jetën,
bari rritet për t`i fshehur gjurmët,
sytë e tokës kalben ngadalë,
demonët kthejnë ujrat në qelb...
Oh, Megera është Zot i Lig !
Hiqeni, hiqeni Megerën !
8.
Ajo kohërat do t`i çmendë
tartull duke u dhënë
Zot i prapësirave-
bukën e gënjeshtrave gatoi
me brumin e besimit të verbër,
dhe dushk për gogla shet.
Nëntoka e saj dhe Kosova
janë antinome,
Kosova mban Plis të Bardhë,
s`i duron fëlliqësirat, katranet
mbi horizontet e bardha të shpirtit,
Kosova
është pasqyre e përgjakur dashurishë
për të mbetur gjallë !
9.
Ajo
në sofrën e Zemrës
shtronte pogaçen e shpirtit
kuq si Diellin e ëndërrave të veta,
u lutej Zotrave
të mos ia hidhnin plafin e muzgut
pa një mik,
pa një yll në qivurin e bjeshkëve
për t`u bërë dritë,
shtronte raki rrushi
nga rrushi i zi
i syve të buzëqeshur
edhe në mjerim...
Kosova-
bujari e tepruar !
10.
E tash
hallemadhja nënë
ngjyen ditët në shëllirë,
mbledh fëmijët
me zemër të cfilitur,
ua ndan nga pak misërnike
nga një copë qepë
nga një kokërr djath...
Fëmijët e hallit pyesin
për tollat e kuqe të gishtërinjëve
për lotët e përgjakur
që i rrjedhin ,
ndaj lënë mënjanë
koret e përgjakura
e bredhin të pangrënë, të etur,
dalin nëpër dritaret e durimit,
lëshohen prej katesh
të dhembjes së tyre të pastërt
mbi tokën e ndotur
mbi tokën e gërvishtur thellë
nga dhëmbëzorët-
bredhin
me një fitil të hollë frymëmarrjesh-
gazi kimik përditë ua sos
nga pak mushkëritë
ngrehin gishtërinjtë lart
duke thonë:
- Ti ngrehim të dy duart,
Qielli të mos bie !
11.
Eh, fëmijët e Kosovës !
Janë zogj të përndjekur.
Asnjë pip të qetë s`ua lënë korbat
asnjë kënd të ngrohtë s`ua lënë retë
asnjë rrobe të pagrisur
s`ua lënë drizat e fatit
asnjë fushë me lule kosat s`ua lënë,
po po,
fëmijët e Kosovës
janë të predestinuar !
12.
Fëmijë të pa lodra janë ata,
vetëm në lozshin me gazin e fikur
vetëm në lozshin me emra të përbuzur
me të cilët i thërrasin,
me shpullat e ngjeshura,
me rafalet e kobshme
që i godasin,
me flamujt e melankolisë
duke paramenduar
pak gëzim në mënyrën fëmijërore,
po, ata s`kanë asnjë lodër
pos prindërve të përjashtuar nga puna,
ashtu janë vetë lodra
në duart e egra të viteve !
13.
Sidoqoftë,
a s`është privilegj kosovar
të kesh prindin në shtëpi,
sa kush është nisur nga shtëpia
e s`është kthyer me të gjitha gjymtyrët,
sa kush është nisur
e s`ka mbërrirë të kthehet në këmbë,
sa kush ka humbur rrugën
ditën për drekë
e ka mbërrirë në qendër të listave
nga të cilat kurrë s`ka dalur
i vërtetë,
sa kush...sa qindra mijë ?!
14.
Shumë të tjerë
u shtruan në sofrën e dhembjes,
ata s`janë më
për të ndarë bukën e idhtë të jetës,
të përcjellurit, të ndjekurit,
të privuarit nga kjo hapësirë fryme,
ata me nekrologjinë
e frymëmarrjeve të pëlcitura
në kush e di cilin çast të kobshëm
mbi truall,
qirinjtë e ndezur të rrugëve
dishepujt e dritës së rrugëve
apo shënjtorët e rrugëve të Dritës-
Ata, Lavdi Paçin !
15.
Ranë të puthin Tokën
një grusht dhe të shtrenjtë
për një buzëqeshje fëmijërore,
furtunave të krisura
gozhufin e shpirtit ua kthyen
hodhën rrufe klithmat
drejt shtëllungave të mnerit
e bulëzuan në çdo pip
nëpër çdo degë
nëpër çdo rimë të ndrydhur
këngësh,
ata e shkrinë
ngjyrën e gjakut
me brumin e ditëve që do vinë
që të gatuajnë
me tërë qenien
Buken e Kuqe të Lirisë !
16.
Se Kosova e thotë fjalën
pa iu dridhur buza
dhe vdes
te këmbët e mendimit të vet
si para lterit,
nuk pranoi kurrë
baltën e fjalëve
që s`ia deshi zemra-
Kosova
është tempull i flijimit
për të vërtetën !
17.
Më kot çirren
fantomët e natës
pështymën e mykur të shekujve
më kot e gjuajnë
mbi fytyrën e Diellit,
fantomët e vdekjes-
të mbështjellurit
në hekur e pancir,
në mjegullnajën e mizorisë-
Kosova
flet e vdes burrërisht !
18.
Pranë secilës pikë gjaku
ndizet një Kujtim
pranë secilës pikë gjaku
ndizet një Dritë
dhe me të gjitha
v e t ë D I E L L I !
(Prill, 1990)
Nga libri poetik „KUR ZGJOHET DODONA”
NË VEND TË PARATHËNIES
Qe shtatë vjet
zemrën e shtrydhë mbi ty:
Herë më dukesh pak, aq pak
sa fytyrën e zë me duar!
Herë më dukesh shumë, aq shumë
sa s’di se ku të të lë!
Qe shtatë shekuj shtoj e heq
të njëjtën Dhembje, Shpresë
E botës për aq kohë
i paska ikur zemra-
s’paska se ku ta vë dorën!
Bota! Fjalë absurde bota!
Shpesh herë më doli si dredhë
për ty-
Athua,
pas sa dredhash do të dalësh në dritë!
KUPË E HIDHUR
I dua njerëzit
dhe gjëra të bukura
te ta kërkoj
Ata flasin për të kaluarën
për ëndërrat e së ardhmes
Midis ekstremiteteve
e tashmja përvidhet e tallet me ne.
I zemëruar kthehem te ti, poezi
se gjëra të ëmbla
të të dhuroj s’ kam
Ato që i kisha t’i dhurova
përgjithmonë,
por mirë u bëftë-
Unë
qe po e ngre
deri në fund kupën tënde!
A DO T’I MJAFTOJMË
TË VËRTETËS
Kurrë nuk lindët ashtu si desha
Kurrë s’u rritët ashtu si duhej
Jeta më vuri herët nën këmbë
disa u lindët para kohe
nga pesha e rëndë
disa pas kohe
Dhe mbetët shpesh bonjake e të braktisura
përderisa mund të ngrija sërish
kurrizin e thyer
Vargjet e mia
kurrë s’e thatë tërë atë që desha
kurrë se mbrujttë tërë atë që e thashë
A do ta shprehim…
A do t’i mjaftojmë së vërtetës!?
INTIMË
-I kushtohet Sh. (Shqipërisë) *)
Vazhdimisht mendoj për Ty
Më e zjarrta fjalë më je
më e djeguara fjalë jam unë
Larg ndodhem
aty ku lugu i mallit
lëviz gurët e masbesimit
e zemrën bluan përditë
Po ndër ëndërra
Unë dhe Vegimi yt!
E ëndërra…
Kush mund t’i ndalë ato?!
Së paku aty
përmallshëm bashkohemi!
______
*) Përkushtimi nuk doli në libër dhe dy vargjet e fundit u ndryshuan me të padrejtë nga redaksia.
FËMIJËT E MI
1.
Portreti juaj
e rrah babin kudo nëpër botë-
sytë tuaj
me pritjen e stpepur
e hapësirat e uritura nën qepalla…
2.
Në çdo mendim
në çdo hap më lidhet
molisja fëmijërore e përcjelljeve
dhe lëmshi i qindra pyetjeve
të papërgjigje!
Ore fëmijë!
Kur pat babi aq kohë
t’u përgëdhelë
Do të vijë dita
e do të më mbledhni cukla-cukla
nëpër rima nëpër shtigje-
dhëntë fati e të mbërrijmë *)
në ishullin e buzëqeshjeve tuaja!
______
*) Edhe këtu me të padrejtë është ndërruar koha nga redaksia.
MEGERA
Mbi maje të fronit
është ulur Megera
Me tis mjegullash
i mbulon epshet
me kurora lulesh
Zilinë,
Me njëren dorë rrah
karvanin e viteve
me tjetrën lëmon vithet
E Olimpi dridhet
shembet përditë
nga ngërdheshjet e saj
Ajo pa pra
fshikullon pa pra
karvanin e zotërave!
QIELLIT TË FËMIJËRISË
Qiellit të fëmijërisë
kuçedra kulloste
tufën e reve
Nëna prore tirrte
shtëllungat e fantazisë
dhe zgjaste perin e rrëfimeve për te
Lëkundej vendit me ta zënë në gojë
pështyente anash në fund të rrëfimit:
-Pfu ! E hëngërt ujku të mallkuarën!
Unë stukesha në dhomë
sa herë e mallkuara gjuante
ushtat e vetëtimave
Mezi kam pritur Dragoin
të zbrazë mbi të
topin monstruoz të murmurimave!
KUAJT E HAZDISUR
Me zgjebën e turpit
e pak kaltërsi të imagjinuar
mbi lëkurë
hazdisen rrugëve
Nga një yll i zverdhur
rremat e thyer
mbi kablosh u lëvar
e kobin e egërsisë
troklodhjne mbi dhe…
Kujdes thnegla, lule, bimë
kaujt e hazdisur po vijnë! *)
____
*) Kjo poezi, sikurse ajo para kësaj, në mënyrë klasike e simbolizojnë dhunën serbo-sllave mbi shqiptarët. Ajo shpjegon ardhjen e shpejtë të milicisë sebo-sllave për të zhvilluar fushatën e gjenocidit të madh antishqiptar, për çka autori i lut thneglat, lulet e bimët të ruhen nga “kuajt e hazdisur”, që do të vinin...
KORNIZAT E BUZËQESHJES
1.
Vij në ty kohë
me kthejtësinë e vesës mbi fjalë
dhe të sjell
buqeta frymëmarrjesh të pastërta
majemalesh
Vij në ty
me etjen e lules për Diell
e mugulloj
në përqafimin e parë të rrezes
Ti ma nxjerr
gjuhën e palarë
dhe fjalët i vë
në një sintaksë të çuditshme
ngërdheshjesh!
2.
Në plantacionin e dhembjeve
këpus bimët më të zgjedhura
e i thur kurorat
më tipike
Të ndjek e të ndjek
derisa venitem
shkretëtirave të përbuzjes
Të ndjek e të ndjek
e të gjëj
në llumin e instikteve
duke shitur shpirtin
e duke përkdhellur
këlyshët e vesit!
3.
Pastaj
më kot i ndërron
kornizat e buzëqeshjes
e ua reklamohesh ditëve të vrara
me pelerinën e zhubravitur
të ëngjujve
Më kot i mbledhë
thërmijat e nënqiejve të përmbysur
copat e nëntokave të gremisura
e përpiqesh
të rikrijosh ëndërrën time
për të Bukurën
dhe iluzionin e rremë
për vetveten…! *)
______
*) Nga kjo pozi redaktori Ali Podrimja tenton t’ia ndërrojë emërtimin e përmbledhjes “Kur zgjohet Dodona”. Në revistë kishte një titull të përbashkët “Buzëqeshja në kornizë”. Më vonë, Ali Podrimja doli me titullim e vet “Buzëqeshja në kafaz”, që nuk është në rregull.
PASQYRA MITIKE
Njeriu është pasqyrë
në të cilë shikohet
Jeta,
e jeta një pasqyrë
ku shikohet bota…
Imzot,
kur s’është pamja e bukur
kush i ka fajet?!
ORA QË NUK MË DUHET
Uria ime
paska vënë orën në provë
nga dëshprimi
akrepat po i çmenden
E dhembja e paska lodhur
të ecë me kohën s’mundet
të pushojë nuk bën
Dita, e zezë dita
është e ndalur edhe ajo e dridhet…
Këtë orë
kush e blen pesë para, këtë orë!
DITA NË ÇËRNOMELJ
Dymbëdhjetë orët i thyem
me çekanin e durimit të pashterrë
e dëshprimin e përtypëm
në mëngjes e në drekë
kanaleve të Çërnomelit. *)
Në mbrëmje
u kthyem me nga një ditë të mundur
lamë nga duart pluhurin e mospajtimit
e ngjyem
për darkë kafshoret e shikimit
në vezët e fërguara të hënes…
Sa e gjatë dita në Çënomel!
Cernomelj, 1986)
______
*) Ky është qytet në Slloveni ku ka punuar fizikisht poeti. Për herë të parë poeti dërgoi një cikël poezish në shtyp dhe në libër, me titullin “Këmbanat e pikëllimit”, që hapi temën e emigracionit politik të shqiptarëve brenda Jugosllavisë. Në libër ato u sakatuan në tri poezi të gjymtuara.
NJË LETËR E PAZAKONSHME
I.
E shkruaj këtë letër
Në mënyrë të pazakonshme:
Në vend të fletës
faqet e zhubravitura të fatit
Në vend të lapsit
kazma e lodhur
Në vend të shkronjave
gufimet e gjakut
Në vend të shenjave
barrierat e jetës!
II.
Dramën time të përditshme
s’ta dëshiroj biro,
Se ëndërrat që mbolla per ty
s’u rritën
Me dritare të mbylluara
në vazon e ditëve…!
(Crnomelj, 1986)
METROPOLI
Jam pjesa jote më e përbuzur!
Çdo gjë që më jep
është një buzëqeshje e zhytur
në falsitet.
Duke u zhvarritur trotuareve
të besdis kur nuk mund t’i ndryj
të gjitha dufet
që m’i grumbullon
herë pas here përroi i jetës së ndrydhur.
Në xhamat e vitrinave tua fytyra ime
më përqesh
më shikon ftohtë sa të gjithë dimrat e fatit
ja si fryn
përshëndetjeve tona të përditshme!
E më jep një numër të rremë ditësh
mbi njëzet është teprica e numrave
Të duhen për të ngritur mbi mua
katet e dhembjes.
Më kupton si gjeth të rënë
nën fshikujt e vjeshtave njerëzore
e pa mua s’jeton, e di-
të duhet pak dhe i shkrifët
shtojë e mbulojë për t’ia hedhur farës
së ditëve të gastarta.
Bërllogku dhe plehërat
herët mëngjeseve i dëllir dita të mos i gjëjë
s’u dashka të shoh gjithë atë që vjell terri
para se të fillojë dramën e vet,
Unë pyes, lejomë,
a vjen në ty dita, a e di ç ‘është mëngjesi?
Më mirë të hesht-
Damë e rëndë blloqesh!
(Zürich, 1989)
KUR ZGJOHET DODONA
I.
Fryu rrugëve të Dodonës
erë e marrë,
baltë e dhe hodhi mbi lulekuqe
Orës së qytetit
ia kurdisi kahun e vet
e qorrsokakët i zgjoi
si krahë të oktapodit
ta gllabëronin Dodonën e heshtur
një ditë
Njerëzit
ndërruan emra ndërruan kahet
ndërruan ëndërrat
Se ora
maste kohën gabimisht!
II.
Njerëzit
iknin nga qyteti
njerëzit vdisnin të vetmuar
Urat e gurit
përditë nga pak i shembeshin
në gji
nën karvanet e dhembjes
Atje tej
malet rrisnin thellësitë
e në magmat e palcës së globit
ushqenin damarët e Dodonës.
III.
Kur zgjohet Dodona
nga gjumi shekullor
shatërvanet shpërthejnë
në gejzerë të valë
Qytetit
ia lajnë fytyrën
e monumentet rriten
me shkëlqimin e bronztë!…
(Gjakovë, 1978)
NOSTALGJIA PËR DRITË
Lisat e jetës po shkundin gjethet
e dallgët e dhembjeve tronditin liqenin
në fund të shpirtit
E sa trishtueshëm
e shoh diellin rrëzë plepave
me kokën e kthyer teposhtë si fëmijët kur lozin
Më buzëqesh dhunshëm
larg, përtej shtatë kodrave
prej kah nuk më zgjon tjetër pos nostallgjinë
për dritë
S’jam për lojëra të largëta e pakuptim o diell
lisat e mendimeve të mia
po i shkundin gjethet e iluzioneve të zverdhura
sa m’u deshe e s’ma zgjate dorën
më le të thahem përdritjeve të hënës
me le të përlcas ulurimave të territ
E u desh në kaltërsinë e fjalëve të vëmë
shëmbëllimin tënd
për të mos na zënë trishtimi
Prandaj s’do të vdesim-
zemra jonë
është diell për stinët kur ti mungon !
(Zürich, 1989)
FLAMUR QË S’PËRKULET
-J. Gëvallës
dhe K. Zekës *)
Kam ca vëllezër
që më ranë rrugës
për ty Kosovë,
Varret në zemër na i lanë
dhe ca fjalë të fundme-
ca themele që s’tunden!
Në një pishë ëndërrat i shkrinë
E na i lanë peng të perjetshëm
drejt Diellit të ecim,
Ndaj
po qe se do të më djegë
nesër Flaka e Shpirtit
merrni nga kënga
amanetet e tyre-
atë flamur që s’përkulet!
_____
*) Rekaksia e hoqi përkushtimin dhe rrumbullaksoi vargjet.
KUR BIE NATA
Kur bie nata
bota mblidhet kruspull
me lecka të dhembjes
mbullon gjunjët e tharë.
Kur bie nata një ditë e vret veten
në një mendim të prishur
e mbyllet kopertina e qiejve
për t’u rrokullisur bebzat e dritës
e për ta parë veten lakuriq.
Kur bie nata
bota rrudhet
bota tendoset nga pesha e heshtjes, dhunës
dhe qindra pyetjeve që lind terri !
Nëse mund të të falem o natë
atëherë, për vorbullen e mërisë që më zien,
dhe dashurinë e përtrirë
për agun e një dite që s’përëndon-
Lum ata
që do ti shpëtojnë verbërimit tënd!!
XIXËLLIMË E SHKELUR
Fluturoj mbi ty Kosovë
e të shoh për së shtriri
Të lash
poshtë aq poshtë
sa s’njiheshe
nën këmbët e stuhive
dhe jorganit frymëzënës
të mjegullave !
Kështu,
kurrë s’të kam lënë-
Xixellimë e shkelur…!
(Charter, 1989)
PËRSËRI PËR NËNËN
-Triptik *)
Je mblakur nga Dhembjet
Përtërirë nga Lindjet
Por kurrë s’të shterri Dashuria !
____
*) Redaksia e hoqi titullin e vet dhe e bëri “Triptikun” titull, që nuk shkonte.
DRITË E NDEZUR *)
Kur do t’ju shoh ashtu siç dua
o fushat e helmit tim
kur, se plasa duke shpënë
dheun tuaj
gjyqeve të botës
duke jua thithur helmin
nëntorëve të vrarë mbi ju
duke jua njomur
kokrrat e plasura
me nga një currill fjalësh…
Po kur moj do të vijë festë maji
e të çelë hapësirave tua
dhe të mbetet
Dritë e Ndezur
tash o kurrë,
tash o kurrë, heu…!!
_____
*) Kjo poezi është marrë nga botimet në Kosovë dhe është botuar në Nëntori, 10, 1990. Në libër, ajo është botuar e rrumbullaksuar.
Nga libri poetik “PASQYRË E PËRGJAKUR”
RIKTHIM NË FILLIMIN
E NJË DRAME
Në horizontet e shpirtit tim
Kosova digjet për një fitil drite,
koha kthehet në fillin e një drame.
Si mund ta quaj rikthimin në ty Tiçino,
rrugëve të tua lash rininë e djegur
për një këngë,
kam mbledhur trotuareve të tua
duçat e cigareve,
kam ngrënë mollë të verdha
për të mbajtur frymën, për të kënduar përsëri,
e i kam lexuar të gjitha mendimet
që jeta shtroi në tryezën e ditëve...
po, s`kemi kohë të merremi me veten-
brezat duhet të ngjallen në Këngë,
koha të kthehet në fundin e një drame,
se në horizontet e shekujve përsëri
Kosova digjet për një Fitil Drite !
HALLI I POETIT
NË NJË MESJETË TË VONUAR
Kur dua të shkruaj
dikush më çirret pranë,
kur dua të shkruaj anash më përqeshin,
kur dua të shkruaj
për të ardhmen tënde Kosovë,
një qen leh në mua,
më ndjek e s`më ndahet,
kur dua të shkruaj
më flasin rëndë që të më thyejnë,
m`i lidhin duart, këmbët,
më detyrojnë të mos ulem
që mos të prekë Fjala mbi Letër !
Kur dua të shkruaj,
ulurinë nata çmendurisht...
E po ku mund të hesht
me kaq llavë fjalësh në zemër !?
REQUIEM
PËR TË DREJTËN E FJALËS
Vija me mall për të folur
duke synuar
drejtpeshimin e dashurisë
flisja nga zemra e plasur për drejtësi
që të pakësohej trishtimi i vegjëlisë,
po idetë mi ndrydhnin sapo filloja
e s`linin t`më lulëzonte fjala-
petalet ia shkundnin, fletët ia prisnin
me mëri...
Dreq o punë,
ç`kurora mund të thuren
me kaq therra ndër lule !
DETI I FJALËVE
Gjithë jeta më rodhi
rrugëve të mendimit për të nesërmen,
duke bluar fjalët
duke bluar ëndërrat,
dikush gatuan brumërat e ditëve
dikush do t`i pjekë-
e nesërmja duhet të piqet si buka !
Buka e fjalëve deshi një det prej lotësh-
Fjalët e Burrave Det u bënë...
Tash nuk ka çka flitet
duhet thyer, përmbysur,
hedhur nga kurrizi i valëve-
barrën e një jete që s`durohet !
DUKE PRITUR DALJEN
E LIBRIT TË DYTË NË PRISHTINË
Vinin e shkonin stinët dhe vitet
ndërroheshin kohërat, cenzuarat, qeveritë,
edhe rrobet e lisave ndërroheshin
edhe mosha e poezisë,
u rritën e u zbrazën ujërat
ulluqet dualën nga shtrati me kutërbim
dikush bile folka për ditën e re,
për demokracinë...
po ti sërish u mbylle, o fjalë e sinqertë
në kthinat e shtypit për t`u grisur nga minjtë,
sikur pret të zgjohet vetë Dodona një ditë
Dodona e heshtur,
e rrënuar nga smirëzinjtë !...*)
______
*) Shtatë vite me radhë qëndroj në procedurë botimi përmbledhja e dytë e autorit, "Kur zgjohet Dodona", e cila, mezi pa dritën e botimit, më 1992. Edhe pas botimit, administrata e dhunshme serbomadhe u përpoq për ta mbyllur në Depo.
Në botim u përfshinë kryesisht poezitë e verzionit të fundit (1989), duke lënë anash vargje të tëra të dorëzuara në verzionin e vitit 1986. Persona të ndryshëm të cilët ishin në kontakt me dorëshkrimin shfrytëzuan konstrukte të ndryshme figurative.
EKUACION
ME DY TË PANJOHURA
DHE KATËR VARGJE
Ç`personalitete të mëdha
ç`atdhetarë qenkan vallë ky soj
që çirren për mendimin e lirë
e hapësirat m`i vjedhin nëpër duar ?!...
PIRAMIDA
Mbi dhe
themelet e përgjakura,
kockat e thyera të njeriut
lart i madhërishmi
me shikimet e gastarta
gazin despotik
drejtpeshimin dhe peshën prej piramide.
Hiq një palë rrobe
vish një palë të tjera
nga tempulli i shekujve
ai botën shtron nën zgjedhë...
Themelet do të dridhën
do të dridhen përsëri nga urrejtja !
DREKA IME FAMOZE
Marr një copë buke e një bratwurst *)-
dreka ime famoze para Sant Antoninos:
një kafshore e një mendim,
një kafshore e një dhembje më shumë,
një dhembje e një det hapsire...!
Marr një copë buke e një bratwurst breg rrugës
rruga zgjatet gjer në Kosovë-
udhëtim i tmerrshëm kafshoresh
gjer te fëmijët e mi,
e unë kam dy milionë fëmijë
dy milionë thika në mushkëri,
ndaj bëhem vetë fëmijë para syve të botës
nga qepallat më rigon shi...
as ta përtyp as ta vjell dhembjen e pafund !!
____
* ushqim i lirë dore.
DIFERENCIMI
I TË DIFERENCUARVE
NË KUPTIM PRAKTIK
E privuan nga e drejta për të folur
sepse ishte shqiptar,
e privuan nga e drejta për të punuar
sepse ishte shqiptar,
e privuan nga e drejta për të dalur në rrugë
sepse ishte shqiptar,
e privuan edhe nga e drejta
për të menduar me kokën e vet
për të materializuar ekzistencën, frymimin e vet
sepse ishte shqiptar,
prandaj, prandaj
e privuan edhe nga e drejta për të qenë
me duar të zgjidhura
sepse ishte shqiptar...
o burra,
e çka mbeti tjetër pos për të vdekur për Liri !
PORTRET I DEMAGOGUT
NË KOHËN E TASHME
E ka qethur gjuhën nga hithrat
nga drizat
që dje i drizonin në çdo fjalë,
pardesynë prej poltroni e ka zhveshur,
kurrizit i ka vënë shtyllë platine
importuar me kredi nga Washingtoni,
pështyn idhshëm gjith ç`ka ngrënë
me larot e tjerë
në maje të Babilonit,
e sytë i mban të qeshur përherë
të mos i vizëllijnë pa dashur
gjarpërinjt e mendimit që helmon,
ndaj qetas dhe durueshëm fik
qirinjt e ndezur të fjalëve
aty ku mundet-
ende ka frikë se mos ndriqohet prapaskena
dhe duket dora e huaj në xhepat e kohës sonë !
MJER AI QË VDES
PA LIRINË TËNDE
Asnjë varg pa shkelur dheun tënd
nuk lind i bukur,
asnjë metaforë pa ujin e gurrave tua,
asnjë flutur vargjesh
pa lulet e egra të luadheve,
pa erën e lule-çajit rogave të malit,
heu larg teje Kosovë,
zemra digjet si eshka mbi gur,
mjer ai që i largohet hijes së lisave tu,
që s`e ndien erën e barit tënd,
që s`di për buzëqeshjet e rralla
të hënës mbi mal,
e që s`e mat dheun
me trupin, me këmbën, me gjakun e vet-
mjer ai që vdes pa lirinë tënde !
GOZHUFI I TURPIT
E kemi veshur
kur muarëm valigjet në duar
e tjetër shteg s`na mbet
pos botës në sy,
kur dola te pragu e mallkova veten
kurrë s`na u kënaq zemra-
kurr s`u qetësuam jashta tij
se jashta pragut as Zoti s`të njeh
jashta pragut-jashta nderit,...
o Gurë të Dheut,
shtërngoni zemrat e mos luani vendit !
LIRIKË NGA BURGU IM
As vajzë as grua s`të hy brenda
as lule s`të sjellin, as stoli
as kohë të ëndërroj
as vend të shtrihem në ty-
dhoma ime Goliotok a Siberi !
Njëherë në muaj
guxoj të fshij dyshemenë
një herë në vit pluhurin
e dhembjen, dëshprimin asnjëherë
ndonëse në zemër të botës
je ti-
dhoma ime Goliotok a Siberi !
(Zürich, 1990)
LOJA E FUNDIT ARTISTIKE
Buzë liqerit
Një tufë fëmijë
e një tufë pëllumbash
përplasin flatrat e bardha .
Barkat e mendimeve të mia
nisen sërish mbi liqe
me ëndërrën e hapësirave të lira.
Sakaq
zemra më bëhet pëllumb
e do të shpërthejë kafazin -
s`i mban dot më
këngë e vaj përbrenda !...
(Zürich, 1992)
____________
Për "Sofra poetike", Shaban Cakolli
